Ryzyko poronienia zmniejsza się odtąd o ok. 65 proc. Dziecko w brzuchu daje o sobie znać W 16. tygodniu od zapłodnienia wiele mam zaczyna wyczuwać pierwsze ruchy dziecka. Mianem poronienia określa się samoistną utratę ciąży w okresie poprzedzającym uzyskanie przez płód zdolności do przeżycia i obejmuje ono wszystkie przypadki utraty ciąży w okresie od poczęcia do 24. tygodnia ciąży. Należy zaznaczyć, że dzięki postępom w neonatologii przeżywa również niewielki odsetek dzieci urodzonych przed 24. tygodniem ciąży. Odsetek poronień sporadycznych (niepowtarzających się) wynosi od 10 do 15%. Poronienia nawracające oznaczają utratę co najmniej 3 kolejnych ciąż i dotyczą około 1% kobiet. Poronienie nawracające jest odrębną jednostką chorobową, posiadającą swoistą etiologię, której wykrycie umożliwia wdrożenie leczenia przyczynowego. Przyczyny poronienia sporadycznego Ryzyko poronienia samoistnego zwiększa się wraz z wiekiem, co związane jest ze zmniejszającą się liczbą i jakością pozostałych w jajnikach oocytów (komórek jajowych). U kobiet 20–24-letnich wynosi ono 11%, 30–34-letnich 15%, 40–44-letnich 51% i aż 93% u kobiet starszych. Czynnikiem ryzyka poronienia jest również zaawansowany wiek ojca (>40. roku życia). W większości przypadku poronień samoistnych występujących przed 10. tygodniem ciąży przyczyną są przypadkowe błędy w liczbie chromosomów u płodu, głównie trisomie (dodatkowy chromosom w jednej z par chromosomów), monosomie (brak chromosomu w jednej z par) oraz poliploidie (zwielokrotniona liczba wszystkich 46 chromosomów). Wśród czynników wymienia się również choroby matki, w tym niedostatecznie kontrolowana cukrzyca i choroby tarczycy, inne zaburzenia hormonalne (np. niewystarczająca produkcja progesteronu przez ciałko żółte), zakażenia wirusowe i bakteryjne przebiegające z wysoką temperaturą ciała, przewlekłe choroby zakaźne (np. toksoplazmoza), nieodpowiedni styl życia (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, narkotyki), niekiedy urazy mechaniczne. Zmiany miejscowe w obrębie narządów płciowych, takie jak wady rozwojowe macicy, częściej stwierdza się w przypadku poronień nawracających. Czynniki ryzyka poronień nawracających Określenie nawracające poronienia (NP) sugeruje, że powtarzające się epizody utraty wczesnych ciąż mają określoną przyczynę, ale w rzeczywistości daje się ją ustalić (i odpowiednio leczyć) tylko w około 50% przypadków. Wśród głównych przyczyn poronień nawracających wymienia się: czynniki epidemiologiczne, genetyczne, anatomiczne, hormonalne, immunologiczne, zakaźne, zespół antyfosfolipidowy oraz wrodzone zaburzenia hemostazy. Czynniki epidemiologiczne Wiek matki (patrz: Przyczyny poronienia sporadycznego) i liczba wcześniejszych poronień są dwoma niezależnymi czynnikami ryzyka kolejnego poronienia. Największe ryzyko poronienia występuje u par małżeńskich, w których kobiet ma powyżej 35 lat, a mężczyzna powyżej 40 lat. Niezależnym czynnikiem rokowniczym jest również przebieg poprzednich ciąż. Ryzyko poronienia zwiększa się po utracie każdej kolejnej ciąży, osiągając około 40% w przypadkach, w których kobieta nie donosiła 3 kolejnych ciąż; rokowanie to pogarsza się dodatkowo wraz z postępującym wiekiem ciężarnej. Urodzenie żywego dziecka nie wyklucza wystąpienia poronień nawracających w kolejnych ciążach. Dane na temat wpływu czynników środowiskowych pochodzą przede wszystkim z badań poronień sporadycznych, a nie nawracających. Wyniki tych badań są sprzeczne i obarczone znacznym ryzykiem błędu w związku z niemożnością kontroli czynników zakłócających oraz niedokładnym oszacowaniem wielkości narażenia i dawki toksyny. Zwiększone ryzyko poronienia samoistnego wiązano z paleniem tytoniu i nadmiernym spożyciem kofeiny. Wciąż jednak nie uzyskano wystarczających dowodów na potwierdzenie tych zależności. Spożywany w nadmiarze alkohol oddziałuje toksycznie na zarodek i płód. Nawet umiarkowane spożycie alkoholu ≤5 jednostek tygodniowo) może powodować zwiększenie ryzyka poronień sporadycznych. Ryzyko to nie zwiększa się natomiast w wyniku pracy przed monitorem komputerowym. Dane na temat skutków narażenia na gazy anestetyczne u kobiet pracujących na sali operacyjnej są sprzeczne. Opublikowane ostatnio wyniki badań retrospektywnych wskazują, że otyłość zwiększa ryzyko poronień sporadycznych i nawracających. Zespół antyfosfolipidowy Zespół antyfosfolipidowy (antipfospholipid syndrome – APS) jest nabytym zespołem autoimmunologicznym i stanowi najważniejszą wyleczalną przyczynę poronień nawracających. U kobiet, u których doszło do rozwoju tej choroby, przebieg ciąży jest zaburzony lub występuje zakrzepica naczyniowa pod wpływem przeciwciał antyfosfolipidowych – antykoagulantu toczniowego, przeciwciał antykardiolipinowych i przeciwciał działających przeciwko ß2-glikoproteinie I. Przeciwciała antyfosfolipidowe stwierdza się u 15% pacjentek, u których doszło do poronień nawracających. Częstość występowania tych przeciwciał u kobiet z prawidłowym wywiadem położniczym jest mniejsza od 2%. W tabeli poniżej przedstawiono kryteria rozpoznawania APS Tabela. Kryteria rozpoznawania APS Kryteria kliniczne Kryteria laboratoryjne 1. Zakrzepica naczyń: jeden epizod lub więcej epizodów zakrzepicy żylnej, tętniczej lub małych naczyń 2. Powikłania ciąży: a) jeden zgon lub więcej niewyjaśnionych zgonów morfologicznie prawidłowych płodów w 10. tygodniu ciąży lub później b) jeden poród lub więcej porodów przedwczesnych morfologicznie prawidłowych płodów przed 34. tygodniem ciąży z powodu: (1) rzucawki lub ciężkiego stanu przedrzucawkowego albo (2) udowodnionej niewydolności łożyska c) trzy poronienia lub więcej niewyjaśnionych poronień spontanicznych przed 10. tygodniem ciąży, po wykluczeniu przyczyn ze strony matki i ojca (badania chromosomalne, hormonalne) 1. Obecność antygenu toczniowego (LA) w surowicy, co najmniej w dwóch badaniach wykonanych w odstępie przynajmniej 12 tygodni 2. Obecność przeciwciał antykardiolipinowych (IgG i/lub IgM) w surowicy lub osoczu, w mianie średnim lub wysokim (tj. >40 GPL lub MPL) w co najmniej dwóch badaniach wykonanych w odstępie przynajmniej 12 tygodni 3. Obecność przeciwciał przeciwko ß2-glikoproteinie I (IgG i/lub IgM) w wysokich mianach w co najmniej dwóch badaniach wykonanych w odstępie przynajmniej 12 tygodni UWAGA: APS rozpoznaje się jedynie wówczas, gdy spełnione jest co najmniej jedno kryterium kliniczne i jedno kryterium laboratoryjne. Samo wykrycie obecności przeciwciał antyfosfolipidowych w jednym badaniu nie jest podstawą do rozpoznania choroby. Czynniki genetyczne Zaburzenia chromosomalne u zarodka Ryzyko wystąpienia anomalii chromosomowych u zarodka w kolejnej ciąży u par z nawracającymi poronieniami w wywiadzie wynosi od 30 do 57% i zwiększa się z wiekiem ciężarnej, przy czym wraz ze zwiększeniem liczby poronień zwiększa się również ryzyko utraty płodów o prawidłowej liczbie chromosomów. Zaburzenia chromosomalne u rodziców U około 2–5% par, u których wystąpiły poronienia nawracające, jeden z partnerów jest nosicielem zrównoważonej strukturalnej anomalii chromosomalnej , w tym translokacji wzajemnej (liczba chromosomów jest prawidłowa, ale w dwóch chromosomach doszło do wymiany odcinków) i robertsonowskiej (najczęściej występująca translokacja dotycząca chromosów 13-15 oraz 21 i 22, polegająca na połączeniu się jednego chromosomu z drugim lub jego częścią). Nosiciele translokacji zrównoważanych nie wykazują żadnych odchyleń fenotypowych, ale w ciąży istnieje zwiększone ryzyko poronienia, wystąpienia mnogich wad rozwojowych oraz zaburzony rozwój umysłowy. Czynniki anatomiczne Wady wrodzone macicy Ocena częstości występowania wad rozwojowych macicy i ich roli w nawykowych poronieniach jest trudna, ponieważ w dotychczas przeprowadzonych badaniach stosowano różne kryteria i techniki wykrywania tych wad. Sądzi się, że średnia częstość występowania wad macicy u kobiet, które poroniły co najmniej 2-krotnie, jest 3-krotnie większa niż u kobiet zdrowych, ale zakres wyników w obu tych grupach jest bardzo szeroki. Obserwowano dużą częstość utraty ciąż w przypadku występowania przegrody macicy, macicy dwurożnej oraz macicy łukowatej. Częstość występowania wad macicy jest większa u kobiet, u których doszło do poronienia w II trymestrze, niż u kobiet, u których poronienie odnotowano w I trymestrze ciąży. Obserwacje wykazują, że tylko połowa kobiet z nieleczonymi wadami macicy urodzi dziecko w terminie, ale sposoby najlepszego postępowania są nadal nieustalone, ponieważ nie ma wyników pochodzących z badań z randomizacją. Nie wiadomo również, jakie postępowanie jest najlepsze u kobiet ze stwierdzonymi innymi anomaliami macicy, takimi jak zrosty wewnątrzmaciczne (zespół Ashermana), mięśniaki macicy czy polipy wewnątrzmaciczne. Sądzi się, że w przypadku występowania znacznych zmian wskazana jest korekcja chirurgiczna, ale jest to uzgodniona opinia, a nie przesłanka oparta na wynikach badań z randomizacją, które w tych przypadkach są trudne do przeprowadzenia. Niewydolność szyjki macicy Wiadomo, że niewydolność szyjki macicy może być przyczyną poronień w II trymestrze ciąży. Nie określono jednak częstości występowania niewydolności szyjki macicy, nie ma również wystarczająco wiarygodnego testu, pozwa lającego na jej stwierdzenie u kobiet niebędących w ciąży. Rozpoznanie stawia się zwykle na podstawie objawów klinicznych, czyli wystąpienia poronienia w II trymestrze ciąży poprzedzonego samoistnym pęknięciem błon płodowych lub bezbolesnym rozwarciem szyjki macicy. Czynniki hormonalne i metaboliczne Zwiększone ryzyko poronienia występuje u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak cukrzyca czy choroby tarczycy, ale tylko w przypadku niewłaściwego ich leczenia (lub braku leczenia). Stwierdzono również, że poronienie częściej występuje u kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników (polycystic ovary syndrome – PCOS), prawdopodobnie wskutek współistniejącej insulinooporności oraz nadmiernej produkcji insuliny, która prowadzi do hiperandrogenemii. Rola innych zaburzeń hormonalnych, takich jak hiperprolaktynemia czy niedostateczna produkcja progesteronu, w etiologii poronień nawykowych nie została jednoznacznie określona, z powodu trudności w ustaleniu rozpoznania (dotyczy to głównie niedoczynności ciałka żółtego). Stosowanie progesteronu w przypadku poronień sporadycznych nie jest uzasadnione, natomiast w przeglądzie Cochrane stwierdzono, że postępowanie takie u kobiet z 3 lub więcej poronieniami w wywiadzie skutecznie ogranicza ryzyko wystąpienia kolejnego poronienia. Czynniki immunologiczne Wyniki badań nad rolą niezgodności ludzkich antygenów leukocytarnych rodziców (HLA), matczynych przeciwciał leukocytotoksycznych, przeciwciał blokujących, komórek NK (naturalni zabójcy – natural killer), cytokin i innych czynników immunologicznych w etiologii poronień nawracających są sprzeczne i dlatego nie ma podstaw do rutynowego oznaczania tych parametrów oraz wdrażania leczenia immunomodulacyjnego (np. immunizacja krwinkami białymi partnera kobiet z poronieniami nawracającymi, leczenia za pomocą immunoglobuliny drogą dożylną). Czynniki zakaźne Wykazano, że u kobiet ze sporadycznymi poronieniami częściej stwierdza się w drogach rodnych obecność takich patogenów, jak Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma hominis, chlamydia, Listeria monocytogenes, Toxoplasma gondii, wirus cytomegalii i opryszczki, ale nie ma dowodów, że te drobnoustroje powodują poronienia nawracające, nie ma więc wskazań do rutynowej diagnostyki mikrobiologicznej. Podobnie jest w przypadku bakteryjnej waginozy. Choć chorobę tę wymienia się niekiedy wśród czynników ryzyka poronienia w II trymestrze i porodu przedwczesnego, nie ma danych wskazujących na skuteczność antybiotykoterapii u kobiet, u których w poprzednich ciążach doszło do poronienia w II trymestrze ciąży. Wrodzone zaburzenia hemostazy Dziedziczna i nabyta trombofilia, w tym oporność na aktywowane białko C (najczęściej związana z obecnością mutacji Leiden czynnika V), niedobory białek C i S oraz antytrombiny III, hiperhomocysteinemia oraz mutacja genu protrombiny (PT 20210A), stanowią udokumentowane przyczyny systemowej zakrzepicy. Ponadto trombofilię wrodzoną wymienia się jako możliwą przyczynę poronień nawracających oraz powikłań w późnej ciąży, będących prawdopodobnie następstwem zakrzepicy w krążeniu maciczno-łożyskowym. Jednak siła związku pomiędzy wrodzoną trombofilią i nawracającymi poronieniami nie jest duża, nie ma też dowodów (pochodzących zwłaszcza z niedawno przeprowadzonych metaanaliz badań), że leczenie przeciwzakrzepowe poprawia wyniki położnicze. Dlatego na podstawie obecnego stanu wiedzy nie ma wskazań do rutynowego przeprowadzania badań w tym kierunku. Badania, których przeprowadzenie przed kolejną ciąża przynosi wiarygodne korzyści kobietom z nawracającymi poronieniami: U wszystkich kobiet z powtarzającymi się poronieniami w I trymestrze ciąży oraz u wszystkich kobiet z co najmniej jedną stratą ciąży w II trymestrze należy przed planowaną kolejną ciążą wykonać badanie przeciwciał antyfosfolipidowych (antykoagulant toczniowy i/lub przeciwciała antykardiolipinowe (patrz tabela – kryteria diagnostyczne). Badanie cytogenetyczne poronionych szczątków powinno się wykonać w trakcie 3. lub kolejnego poronienia. Stwierdzenie niezrównoważonej anomalii chromosomowej jest wskazaniem do wykonania badania kariotypu z krwi obwodowej u obojga rodziców. Ustalenie kariotypu zarodka/płodu umożliwia rokowanie odnośnie do kolejnej ciąży. Ryzyko poronienia w następstwie aneuploidii płodowej maleje wraz z liczbą utraconych ciąż i dlatego stwierdzenie nieprawidłowego kariotypu poronionego materiału wiąże się z korzystniejszym rokowaniem w kolejnej ciąży. Ograniczenie badania cytogenetycznego u rodziców tylko do wybranych przypadków wynika zarówno ze względów organizacyjnych, jak i ekonomicznych (w jednym z badań obejmujących ponad 20 000 par z nawracającymi poronieniami częstość występowania translokacji zrównoważonej określono na 1,9%, niezrównoważoną translokację stwierdzono zaś jedynie u 4 płodów). Trzeba dodać, że szansa urodzenia zdrowego dziecka jest duża i sięga 80–85%. U wszystkich kobiet z poronieniami nawracającymi w I trymestrze oraz u wszystkich kobiet z co najmniej jedną stratą ciąży w II trymestrze należy wykonać badanie ultrasonograficzne macicy w celu wykluczenia lub potwierdzenia istnienia wad strukturalnych. W przypadku podejrzenia wady rozwojowej macicy wskazane jest dalsze postępowania diagnostyczne (np. histerosalpingografia, histeroskopia, laparoskopia lub USG 3D). Rutynowe wykonywanie badań w kierunku trombofilii wrodzonej nie jest zalecane. Natomiast postępowanie takie może być uzasadnione u kobiet, u których w przeszłości doszło do epizodu zakrzepowego (np. w okresie okołooperacyjnym) lub mających krewnych pierwszego stopnia ze stwierdzoną (lub podejrzewaną) wrodzoną trombofilią. W uzasadnionych przypadkach można wykonać badania stężenia prolaktyny i hormonów tarczycy. Postępowanie u kobiet w ciąży z nawracającymi poronieniami Kobietom z rozpoznanym zespołem antyfosfolipidowym podaje się w ciąży profilaktycznie małe dawki kwasu acetylosalicylowego (acetylsalicylic acid – ASA) wraz z niefrakcjonowaną heparyną. Postępowanie takie zmniejsza o ponad 50% (w porównaniu z podaniem samego ASA) częstość występowania poronień. Podobną skuteczność zaobserwowano również w przypadku stosowania hepatyny drobnocząsteczkowej. Heparyna nie przechodzi przez łożysko do płodu i nie działa teratogennie, może jednak spowodować u kobiety ciężarnej krwawienia, reakcję nadwrażliwości oraz małopłytkowość. Istnieje również ryzyko, zwłaszcza w przypadku dłuższego stosowania, zmniejszenia gęstości mineralnej kości (bone mineral density – BMD, osteopenia, osteoporoza i jej powikłania), choć dowody na to są niejednoznaczne, gdyż w kilku badaniach wykazano, że utrata BMD jest podobna jak u kobiet nieleczonych w prawidłowej ciąży. Prawdopodobnie ryzyko powikłań jest mniejsze, gdy stosuje się heparynę drobnocząsteczkową. Mimo potwierdzonej skuteczności leczenia ciąża u kobiet z zespołem antyfosfolipidowym jest ciążą specjalnej troski, ponieważ obarczona jest zwiększonym ryzykiem poronienia, nadciśnienia ciążowego, ograniczenia wzrastania płodu i porodu przedwczesnego. Oznacza to, że kobiety te powinny być objętę szczególnie troskliwą opieką położniczą. Leczenie heparyną drobnocząsteczkową kobiet z potwierdzoną wrodzoną trombofilią (np. mutacją czynnika V Leiden) i utratami ciąż poprawia wyniki położnicze, ale dostępne dane są skąpe. Decyzja o wdrożeniu takiego leczenia powinna być podjęta przez doświadczony zespół lekarzy, najlepiej w specjalistycznym ośrodku referencyjnym. Progesteron, który warunkuje skuteczną implantację i utrzymanie ciąży, jest dobrym „teoretycznym“ kandydatem do profilaktycznego stosowania u kobiet z nawracającymi poronieniami. Wprawdzie istniejące dowody, ale o słabej wiarygodności, sugerują, że hormon ten zmniejsza ryzyko poronienia, ale towarzystwa naukowe nie rekomendują tego sposobu postępowania, oczekując na wyniki dużego wieloośrodkowego badania z randomizacją, PROMISE, w którym u kobiet z poronieniami nawracającymi o niewyjaśnionej przyczynie ocenia się wpływ progesteronu w postaci dopochowowej (pessaria) na przebieg ciąży. Leczenie spoczynkiem: to jedna z bardziej „popularnych“ interwencji w przypadku powikłań ciąży, w tym poronienia. Jednak nie ma wiarygodnych danych, by spoczynek w łóżku (w domu lub w szpitalu) zmniejszał ryzyko poronienia. Ponadto długi brak aktywności ruchowej jest czynnikiem sprzyjającym występieniu poważnych powikłań ciąży. Szew okrężny szyjki macicy był w przeszłości uważany za skuteczny sposób zapobieganiu poronieniu u kobiet z nawracającymi utratami ciąż. Jednak nie wykazano, by profilaktyczne założenie szwu okrężnego zmniejszało prawdopodobieństwo poronienia (i porodu przedwczesnego). Ponieważ z tą interwencją wiąże się ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych, decyzję o założeniu szwu należy poprzedzić wnikliwą analizą i podjąć ją wyłącznie u kobiet, u których takie postępowanie może przynieść korzyści, np. w przypadku podejrzenia (lub rozpoznania) niewydolności szyjkowej u kobiet, u których w przeszłości doszło do poronienia w II trymestrze ciąży ze skróconą szyjka macicy ocenianą w przezpochwowym USG. Nie wykazano skuteczności suplementacji witaminami przed ciążą i w czasie jej trwania u kobiet z poronieniami nawracającymi. Podobny wynik uzyskano w przypadku leczenia kortykosteroidami, gonadotropiną kosmówkową i immunoglobuliną. U kobiet z niewyjaśnioną przyczyną poronień (50% przypadków) stosowanie terapii empirycznej nie ma uzasadnienia. Należy jednak podkreślić, że odpowiedna opieka przyczynia do osiągnięcia sukcesu u 75–80% kobiet. Piśmiennictwo: syndrome. ACOG Practice Bulletin, 2011: 118. C., Stephenson Does obesity increase the risk of miscarriage in spontaneous conception: a systematic review. Semin. Reprod. Med., 2011; 29: 507–513. Palomaki Bienstock J. i wsp: Can factor V Leiden and prothrombin G20210A testing in women with recurrent pregnancy loss result in improved pregnancy outcomes?: Results from a targeted evidence-based review. Genet. Med., 2012; 14: 39–50. Jong Goddijn M., Middwidorp S.: Testing for inherited thrombophilia in recurrent miscarriage. Sem. Reprod. Med., 2011; 29: 540–545. pregnancy and miscarriage: NICE clinical guideline 154, 2012 December. and treatment of recurrent pregnancy loss: a committee opinion. The Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Fertil. Steril., 2012; 98: 1103–1111. Ramsey Progestogen for preventing miscarriage. Cochrane Database Syst. Rev., 2008, 2. B., Burmester Dörner T.: Heparin or aspirin or both in the treatment of recurrent abortions in women with antiphospholipid antibody (syndrome). Curr. Opin. Rheumatol., 2011; 23: 299–304. K., Westphal Milki Lathi Etiology of recurrent pregnancy loss in women over the age of 35 years. Fertil. Steril., 2010; 94: 1473–1477. K., Dawood F., Farquharson R.: Recurrent miscarriage and thrombophilia: an update. Curr. Opin. Obstet. Gynecol., 2012; 24: 229–234. wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej – aktualizacja 2012. Medycyna Praktyczna – wydanie specjalne, 2012. La Coursiere Y., Scott Immunotherapy for recurrent miscarriage. Cochrane Database Syst. Rev., 2006; 2. Betancourt Clark P. i wsp: The association of factor V Leiden and prothrombin gene mutation and placenta-mediated pregnancy complications: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. PLoS Med. 2010 Jun 15; 7. G., Cuadrado Ruiz-Arruza I. i wsp: Evidence-based recommendations for the prevention and long-term management of thrombosis in antiphospholipid antibody-positive patients: Report of a Task Force at the 13th International Congress on Antiphospholipid Antibodies. Lupus, 2011; 20: 206–218. A., Middleton Ph., Pan N., Crowther Vitamin supplementation for preventing miscarriage. Cochrane Database Syst. Rev., 2011; 1. M., Ozaki Y., Katano K. i wsp: Uterine anomaly and recurrent pregnancy loss. Semin. Reprod. Med., 2011; 29: 514–21. clinical relevance of luteal phase deficiency: a committee opinion. The Practice Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Fertil. Steril., 2012; 98: 1112–1117. investigation and treatment of couples with recurrent first-trimester and second-trimester miscarriage. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Green-top Guideline No. 17, April 2011. 19. Visser J., Ulander Helmerhorst i wsp.: Thromboprophylaxis for recurrent miscarriage in women with or without thrombophilia. HABENOX: a randomised multicentre trial. Thromb. Haemost., 2011; 105: 295–301.
Ryzyko poronienia w 16 tygodniu ciąży. Rady na najbliższy czas. 16 tydzień ciąży mnogiej. 16 tydzień ciąży: co się dzieje u mamy i dziecka – kalendarz ciąży. Read More. 16 tydzień ciąży – kalendarz ciąży · objawy i odczucia | Mustela. Article author: www.mustela.pl; Reviews from users: 17341 Ratings; Top rated: 4.4

12 tydzień ciąży – koniec I trymestru ciąży: powoli mijają poranne nudności i wszechogarniające zmęczenie, przyzwyczajasz się coraz bardziej do myśli, że rośnie w Tobie mały człowiek, być może zaczynasz już rozglądać się na ciążowymi spodniami… I co najważniejsze – możesz odetchnąć z ulgą – kiedy minie 12 tydzień ciąży ryzyko poronienia drastycznie spada! 12 tydzień ciąży ryzyko poronienia – czy występuje? Oczywiście, wejście w II trymestr ciąży nie gwarantuje całkowitej ochrony przed ryzykiem poronienia. Jednak udowodnionym badaniami faktem jest, iż po 12 tygodniu ciąży ryzyko to spada na łeb, na szyję. Jest to dobra wiadomość dla wszystkich przyszłych mam, jednak szczególną wartość ma dla tych, u których ciąża nosi znamiona ciąży zagrożonej. Dlatego jeśli od samego początku ciąży dostałaś specjalne zalecenia od lekarza prowadzącego, nie odpuszczaj ich, nawet po wejściu w II trymestr. 12 tydzień ciąży objawy – sprawdź, czego możesz się spodziewać Jakie są inne istotne informacje na temat etapu ciąży, na którym obecnie się znajdujesz? Przede wszystkim, dziecko w Twoim brzuchu jest już całkiem pokaźne – może mierzyć nawet do 6 cm i waży 10-14 gram. Maluch aktywnie się porusza, jednak nie jesteś jeszcze w stanie poczuć tego w swoim brzuchu – na pierwsze, delikatne kopniaki, będziesz musiała poczekać jeszcze ok. 2 miesięcy. Inną ważną zmianą jest Twoje samopoczucie, a dokładniej jego poprawa. Po pierwszotrymestralnych wahaniach nastroju, ciągłym zmęczeniu i senności i paskudnych porannych (a czasem nie tylko porannych) mdłościach i wymiotach – przychodzi czas powrotu sił witalnych i dobrego nastroju. Jeśli chodzi o brzuch, to u części ciężarnych może on zacząć zaokrąglać się i powoli uciskać w ‚normalnych’ rzeczach. Jeśli tak jest u Ciebie – poszukaj spodni i spódnic ciążowych oraz polub leginsy 🙂 12 tydzień ciąży – o czym należy pamiętać? Fakt, że minął najbardziej ryzykowny (jeśli chodzi o ryzyko poronienia) czas ciąży, nie oznacza, że możesz od tej pory hulać i robić co dusza zapragnie. Oto kilka najważniejszych spraw, o których nie wolno Ci zapominać: suplementuj odpowiednio dobrane witaminy – zasada ta obowiązuje przez cały czas ciąży, regularnie poddawaj się zaleconym badaniom i kontrolom lekarskim, prowadź zdrowy tryb życia: zadbaj o odpowiednią ilość ruchu (ćwiczenia i aktywność fizyczną w czasie ciąży przedyskutuj z lekarzem), jedz regularnie niewielkie, pożywne posiłki, wypijaj minimum 2 litry niegazowanej wody dziennie, wypoczywaj tyle, ile potrzebujesz – pozwól, aby współdomownicy podzielili między siebie część Twoich obowiązków, stosuj preparaty zapobiegające pojawieniu się rozstępów (koniecznie sprawdź, czy można ich używać w ciąży!), nie pij alkoholu, nie pal papierosów, nie stosuj preparatów energetycznych, ogranicz ilość wypijanej kawy. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat 12 tygodnia ciąży – zajrzyj TUTAJ.

Nie zawsze skracanie szyjki macicy w ciąży jest normalne. Niebezpieczeństwo zwiastuje skracająca się przedwcześnie szyjka. Im krótsza, tym większe ryzyko powikłań. Jeśli do skrócenia dochodzi w trakcie trwania ciąży, na długo przed jej rozwiązaniem - oznacza to wysokie ryzyko poronienia, pęknięcia błon lub przedwczesnego porodu. 16. tydzień ciąży: co się dzieje z Twoim ciałem? Przeczytaj także: 15. tydzień ciąży Znacznie wyższy poziom progesteronu w Twoim organizmie może zaowocować zwiększoną ochotą na seks. To doskonały moment, by cieszyć się nieskrępowanym współżyciem i bliskością z partnerem. Wiele kobiet twierdzi, że seks w ciąży jest bardziej satysfakcjonujący niż wcześniej. Nic w tym dziwnego – odpada stres związany z antykoncepcją czy staraniem się o dziecko! Od tego tygodnia maluszek w Twoim brzuchu zaczyna słyszeć dźwięki. Jeśli do tej pory do niego nie mówiłaś, warto zacząć – to doskonały i naturalny sposób budowania Waszej relacji. Zgodnie z badaniami płacz noworodków naśladuje melodie ich ojczystego języka i oczywiście uspokaja się na głos swojej mamy. Możesz też słuchać ulubionej muzyki . Wprowadzenie muzyki do psychoprofilaktyki ciąży i porodu ma szereg udokumentowanych korzyści: obniża napięcie psychofizyczne, uspokaja, eliminuje lęk i niepewność oraz odpręża. Jest to więc efektywny relaks! Przeczytaj także: Rozwój muzyczny dziecka [reklama_col id=”66993,67238,72159″] Staraj się jak najmniej denerwować. Przewlekły stres zwiększa ryzyko poronienia. Poza tym w czasie zdenerwowania Twój organizm wydziela hormony stresu, które zwężają naczynia krwionośne, co ogranicza przepływ krwi do dziecka. Dzieci, narażone na częsty stres w czasie ciąży, po urodzeniu są bardziej ruchliwe, rozdrażnione i kapryśne w porównaniu z dziećmi spokojnych mam. Przeczytaj także: Stres w ciąży Jakie dolegliwości mogą Ci dokuczać na tym etapie? W drugim trymestrze możesz: cierpieć na zaparcia (to także efekt podwyższonego poziomu progesteronu); staraj się unikać potraw wzdymających, spożywać dużo błonnika (surowych warzyw, owoców i pełnoziarnistych zbóż, suszonych śliwek), naturalnych probiotyków i pić niegazowaną wodę mineralną, nie rezygnuj także z aktywności fizycznej – regularny ruch, chociażby spacer, wpływa pozytywnie na perystaltykę jelit,odczuwać bóle w dole brzucha i pachwinach – jeśli nie są szczególnie silne i nie towarzyszą im plamienia i krwawienie, najprawdopodobniej są objawem rozciągania więzadeł macicy; powiedz o tym specjaliście prowadzącemu ciążę, ale nie martw się niepotrzebnie,mieć skurcze łydek – to objaw zwiększonego zapotrzebowania na magnez, najlepiej skonsultuj się ze specjalistą prowadzącym ciążę – jeśli skurcze są bardzo dokuczliwe, konieczna może być suplementacja magnezu i witaminy B6, staraj się też ograniczyć spożycie kawy i herbaty, bo kofeina może wypłukiwać magnez z organizmu, a równocześnie wzbogacaj codzienne posiłki w produkty bogate w magnez, potas i wapń oraz pamiętaj o piciu wody. Co się dzieje z Twoim dzieckiem? Na tym etapie maluszek jest mniej więcej wielkości Twojej dłoni. Waży ok. 80 g i urósł do wielkości 10-12 cm. Zaczyna reagować na dźwięki. Docierają do niego odgłosy spoza wnętrza macicy – maleństwo odbiera nie tylko Twój głos czy muzykę, ale także rytm Twojego serca czy perystaltykę jelit. Póki co odczuwa je jako wibracje na skórze ( do pełnego wykształcenia zmysłu słuchu trzeba będzie poczekać do mniej więcej 24. tygodnia), z czasem będą przypominały dźwięki, które możemy porównać do słuchania muzyki za ścianą – nieco przytłumione i o niższych tonach niż w rzeczywistości. Na twarzy wyraźnie rysuje się ukształtowany nosek, gałki oczne wykonują pierwsze ruchy (choć powieki są jeszcze przymknięte), można także zaobserwować coraz żywszą mimikę: malec otwiera usta, marszczy buzię i coraz częściej ssie kciuk. Rączki i nóżki nieustannie się poruszają; na razie ich ruchy nie są zbyt skoordynowane i mają zwolnione tempo – ze względu na obecność wód płodowych. Holenderski lekarz H. Hollander celnie zauważył, że „ruchy płodu wyglądają jak ruchy astronautów na Księżycu.” Coś w tym jest, w końcu to taki trochę przybysz z innego świata, prawda? Kalendarz ciąży: o czym warto pamiętać w 16. tygodniu? suplementuj kwas foliowy w dawce 0,4 mg,suplementuj 500 mg DHA,suplementuj 2000 j. witaminy D3,mów do dziecka, słuchaj muzyki i relaksuj się,ogranicz źródła stresów,jeśli odczuwasz jakieś dolegliwości (cierpisz na zaparcia, skurcze łydek lub bóle podbrzusza), powiedz o nich lekarzowi na najbliższej wizycie. Przeczytaj także: 17. tydzień ciąży Konsultacja merytoryczna: położna Celina Szwinta W 10. tygodniu ciąży twoje dziecko szybko rośnie i przybiera na wadze. kiedy duże jest szczególnie duże ryzyko utraty ciąży, czyli poronienia. Jeśli nie nastąpi to do tego momentu
Magiczny 6 tydzień. - Forum dla rodziców: maluchy.pl « ciąża, poród, zdrowie dzieci - karzoo napisał w poronienia: Witam. Też się stałam jedną z Was. Kiedy się dowiedziałam, że moje maleństwo przestało się rozwijać i że serduszko nie bije, doznałam szoku.
13. tydzień ciąży a ryzyko poronienia. W 13. tygodniu ciąży ryzyko poronienia znacznie się zmniejsza. Jest to więc czas, kiedy w pełni możesz się cieszyć z odmiennego stanu i powoli przygotowywać się do przyjścia na świat twojego dziecka. Możesz też zadbać o swoją formę, zacząć szukać odpowiedniej szkoły rodzenia. J6yT. 461 336 127 343 428 300 56 385 390

ryzyko poronienia w 16 tygodniu ciazy